W okolicach Krynicy-Zdroju znaleźć można aż 6 niezwykłych zabytków wpisanych na listę UNESCO: pięć jest drewnianych i jeden murowany. Łączy je niezwykła historia, architektura i klimat. Wystarczyło mi szybkie spojrzenie na mapę, żeby bez wahania wytyczyć jedną z najciekawszych tras na pograniczu Beskidu Sądeckiego i Beskidu Niskiego. Nie znam drugiego takiego miejsca w Polsce ani w Europie, gdzie na tak niewielkim obszarze można znaleźć aż sześć miejsc wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO! Z radością otworzyłem dach w Maździe MX-5 i ruszyłem w trasę liczącą ok. 160 km, żeby sprawdzić te wyjątkowe punkty na mapie.

Trasa ma formę pętli. Można ją pokonać w dowolnym kierunku. Mój wybór padł na początek w Powroźniku, skąd pojechałem przez Tylicz do słowackiego Bardejowa. Później przejechałem granicę polsko-słowacką w okolicach Koniecznej i pojechałem do Kwiatonia. Stamtąd malowniczą drogą przez Leszczyny mknąłem do Sękowej. Wróciłem się nieco, żeby zawitać w Owczarach i jako wisienkę na torcie zostawiłem sobie Brunary. Pokonanie trasy zajęło mi ok. 6 godzin (ok. 2 godz. spacerowałem po Bardejowie), ale tempo miałem niespieszne i robiłem sporo przystanków.

Cerkiew św. Jakuba w Powroźniku (obecnie kościół św. Jakuba Apostoła)

Zbudowano ją ok. 1600 r. i jest jedną z najstarszych cerkwi greckokatolickich w polskiej części Karpat. Na przestrzeni wieków zmieniał się jej wygląd, a także położenie. W obecnym miejscu stoi od ok. 1814 r., po przenosinach spowodowanych powodzią. Wnętrze dzieli się na trzy kwadratowe części (przedsionek, nawę główną i prezbiterium). Ściany zakrystii zdobią polichromie figuralne z 1607 r. Uwagę przyciąga ikonostas wykonany w latach 1743-1744 oraz barokowy ołtarz. Od 1947 r. cerkiew znajduje się w rękach Kościoła rzymskokatolickiego.

Wskazówki dojazdu TUTAJ

Bardejów (słow. Bardejov)

Wśród pereł architektury drewnianej wpisanych na listę światowego dziedzictwa UNESCO słowacki Bardejów wyróżnia się iście gotyckim charakterem. Jest to drugie miasto na Słowacji, obok Bańskiej Szczawnicy, które trafiło na tę prestiżową listę. Trudno dyskutować z werdyktem UNESCO, bo wystarczy rzut oka na rynek otoczony mieszczańskimi kamienicami, żeby zachwycić się pięknem tego miasta. Oczywiście ten zabytkowy charakter spotka się jedynie w obrębie dawnych murów miejskich, a dookoła nich stoi wiele współczesnych, mało ciekawych budynków.
Sercem zabytkowej części miasta jest rynek, na którym wznosi się ratusz z początku XVI w. W jego wnętrzach warto zobaczyć wystawę poświęconą historii wolnych miast królewskich (jednym z nich był od 1376 r. Bardejów). Bryła ratusza oglądana z górnej części rynku zlewa się z potężną bazyliką św. Idziego. Ta gotycka świątynia jest wizytówką miasta. Jej wnętrze urzeka nie tylko ogromem, ale także zespołem 11 późnogotyckich ołtarzy skrzydłowych z przełomu XV i XVI w. Warto również wejść na wieżę bazyliki, żeby zobaczyć panoramę miasta i okolicy (wejście wąskimi i stromymi schodami).
Kolejnym zabytkiem jest klasztor franciszkański wraz z przylegającym do niego kościołem. Spacerując po uliczkach w okolicach rynku, można również zobaczyć dawną synagogę i cerkiew Świętych Piotra i Pawła.

Wstęp do bazyliki jest płatny (2 euro bilet normalny, 2 euro za wejście na wieżę, 2 euro za fotografowanie). Parkingi w obrębie centrum są płatne w automatach. Darmowe miejsca parkingowe można znaleźć m.in. TUTAJ.

Cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu (obecnie w remoncie, stan na październik 2024 r.)

Wybudowano ją w drugiej połowie XVII w. jako cerkiew greckokatolicką. Na jednej z belek konstrukcyjnych odnaleziono wyryty rok 1743, choć jak się przypuszcza, dotyczy on remontu świątyni. Jest to najlepiej zachowana cerkiew łemkowska w Polsce. Drewniana konstrukcja dzieli się na trzy charakterystyczne części – przedsionek, nawę i prezbiterium. Widać to doskonale na zewnątrz w różnicy wysokości pomiędzy nimi. We wnętrzu można zobaczyć doskonale zachowany ikonostas oraz piękne, wielobarwne polichromie figuralne i ornamentalne z 1811 r. Po II wojnie światowej cerkiew zaczęła pełnić funkcję pomocniczą rzymskokatolickiej parafii.

Wskazówki dojazdu TUTAJ

Kościół Świętych Apostołów Filipa i Jakuba w Sękowej

Charakterystyczna bryła kościoła w Sękowej czyni go jednym z najbardziej rozpoznawalnych zabytków architektury drewnianej w Małopolsce. Jego stromy dach zdaje się sięgać do ziemi. Pojawił się na wielu szkicach i obrazach, m.in. u Stanisława Wyspiańskiego, Józefa Mehoffera czy Władysława Tetmajera. Kościół wybudowano na początku XVI w., co może potwierdzać kamienna chrzcielnica z wyrytym rokiem 1522. We wnętrzu znajduje się sporo elementów oryginalnego wyposażenia, które cudem ocalały w czasie wojennej zawieruchy. Świątynia mocno ucierpiała w czasie I wojny światowej, kiedy drewno z niej posłużyło wojsku Austro-Węgierskiemu do umacniania okopów oraz jako opał. Po II wojnie światowej, podczas wieloletnich prac remontowych i konserwatorskich, udało się przywrócić charakterystyczną bryłę do czasów dawnej świetności.

Wskazówki dojazdu TUTAJ

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach

Greckokatolicką cerkiew w Owczarach wybudowano w 1653 r. Jest to jedna z najstarszych łemkowskich cerkwi w Polsce (obecnie kościół filialny parafii w Sękowej). W jej wnętrzu zachowany został ikonostas z XVIII w. z pięknymi ażurowymi kolumnami zdobionymi motywami roślinnymi. Polichromie bujnie zdobiące ściany wykonano tuż przed wybuchem II wojny światowej. Przed wejściem do świątyni stoi murowana dzwonnica z połowy XIX w.

Wskazówki dojazdu TUTAJ

Cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach

Dawna greckokatolicka cerkiew w stylu łemkowskim została wybudowana w XVIII w. Zajęła miejsce poprzedniej świątyni z początku XVII w. W jej wnętrzach zachowały się polichromie z przełomu XVIII i XIX w. pokrywające strop i ściany. Cechuje je delikatna błękitna barwa oraz bogate motywy roślinne. Ołtarz główny datowany jest na XVII w. Zachował się również barokowy ikonostas z XVIII w. Obecnie cerkiew należy do miejscowej rzymskokatolickiej parafii Najświętszej Maryi Panny Wniebowziętej w Brunarach.

Wskazówki dojazdu TUTAJ